Sylwetki projektantów: Ray i Charles Eamesowie

Redakcja: Marta Kowalczyk-Cichoń

Malarka i architekt – Ray i Charles Eamesowie – przez ponad cztery dekady byli jednymi z najważniejszych projektantów w Stanach Zjednoczonych. Od lat 40. XX w. wspólnie tworzyli projekty mebli, oświetlenia, dodatków, tkanin i domów. Świeżość spojrzenia na projektowany przedmiot, jego funkcję i formę w połączeniu z perfekcjonizmem realizacji (niektóre projekty dojrzewały do produkcji kilka lat) sprawiają, że Eamsowie mają w historii wzornictwa miejsce szczególne i trudne do przecenienia.

Pan i Pani Eames

Początek ich wspólnej drogi życiowej i twórczej przypadł na okres II wojny światowej, która mocno zdeterminowała cele i kierunki projektowe. Jest to czas poszukiwania nowatorskich rozwiązań materiałowych i koncepcyjnych związanych z lotnictwem, transportem rannych, czy w późniejszych latach – przystępną cenowo i łatwą w produkcji architekturą z elementów prefabrykowanych. Eamsowie podejmowali się wszystkich tych niełatwych tematów, projektując m.in. szynę i nosze z giętej sklejki, czy fotele lotnicze.

Architekt z Missouri

Charles Eames urodził się w 1907 roku w St. Louis w stanie Missouri. Interesował się inżynierią i architekturą. Po ukończeniu dwuletniego stypendium na Uniwersytecie Waszyngtona w St. Louis, rozpoczął pracę w biurze architektonicznym. W 1930 Charles założył biuro architektoniczne, w którym wraz z partnerami Charlesem Grey’em i Walterem Pauley’em, tworzył projekty budynków mieszkalnych i sakralnych. Jednak jego szerokie zainteresowania wykraczały poza architekturę. W 1938 roku otrzymał stypendium na Cranbrook Academy of Art w Michigan, gdzie następnie został szefem działu projektowania.

Malarka z Sacramento

Ray Kaiser Eames urodziła się w 1912 roku w Sacramento w Kalifornii. Studiowała malarstwo u Hansa Hofmanna w Nowym Jorku, po czym przeniosła się do Cranbrook Academy, gdzie poznała swojego przyszłego męża. Ray asystowała Charlesowi Eamsowi i Eero Saarinenowi w przygotowaniu projektów na konkurs na meble ekologiczne, ogłoszonego przez Museum of Modern Art. Projekty z formowanej sklejki autorstwa Charlesa i Eero zdobyły dwie pierwsze nagrody w konkursie.

Charles i Ray pobrali się w 1941 r. i odtąd zawsze pracowali razem. Przenieśli się do Kalifornii, gdzie rozwijali projekty mebli ze sklejki. Ona skupiała się na formie i estetyce przedmiotów, on eksperymentował z nowymi technologiami.

Zrozumieć przedmiot na nowo

Ciekawym aspektem życia i pracy Eamesów jest ich fascynacja nie tylko samym przedmiotem, ale także jego barwą i mobilnością. Eamesowie przepadali za cyrkiem, klaunadą, pasjonowali się fotografią, nagrali ponad setkę filmów krótkometrażowych, stworzyli instalację poruszającą się na wietrze (“Do Nothing Machine”) oraz byli pionierami prezentacji multimedialnych. Jedno z pomieszczeń w ich domu wypełnione było po brzegi kolekcjami zabawek, elektryczną kolejką (która stała się także bohaterką ich filmów), zbiorem interesujących obiektów i przedmiotów, służących do artystycznych eksperymentów.

Każdą ich realizację poprzedzały wnikliwe studia nad ergonomią, funkcjonalnością i materiałami. Projektanci odważnie sięgali nie tylko po wielokrotnie wspominaną sklejkę, ale także wszelkie dostępne materiały m.in. tworzywa sztuczne i aluminium.

The Eames House

W 1949 roku Charles i Ray zaprojektowali i zbudowali własny dom w Pacific Palisades w Kalifornii w ramach programu Case Study House, sponsorowanego przez magazyn Arts & Architecture. Projekt Case Study Houses – przystępnych cenowo domów z prefabrykatów – miał być rozwiązaniem mieszkaniowym na miarę powojennych wyzwań.

Case Study House nr 9, w którym zamieszkali projektanci, był żywym laboratorium pomysłów i kreatywności Eamesów, pokazującym ich podejście do życia i pracy w wielowarstwowy, instynktowny sposób. Położony wśród łąk z widokiem na Ocean Spokojny i otoczony drzewami, ikoniczny dom Eamesów, po śmierci projektantów został zachowany jak za życia Charlesa i Ray, z oryginalnymi przedmiotami, opowiadającymi o ich życiu i pracy. Dziś mieści się tam muzeum i siedziba Fundacji Eamesów. Konstrukcja i innowacyjne wykorzystanie materiałów sprawiły, że dom stał się mekką architektów i projektantów z całego świata.

Forma i funkcja: jednak można mieć wszystko

Ray i Charles Eamsowie przez całe życie uważnie przyglądali się aktualnym potrzebom i szukali rozwiązań projektowych osadzonych w rzeczywistości: tanich w produkcji i eksploatacji domów i mebli. Jednocześnie udawało im się godzić pragmatyzm z pięknem formy, zabawą i artystycznym eksperymentem. Ich podejście łączyło kryterium użyteczności i dyscyplinę z wizjonerskimi, odważnymi poszukiwaniami form i materiałów i (byli twórcami m.in. maszyny do formowania sklejki). Funkcja i forma miały tę samą wagę, dlatego do dziś projekty krzeseł, foteli, oświetlenia, wieszaków, regałów i akcesoriów, pozostają ikonami wzornictwa, używanymi i kolekcjonowanymi na całym świecie. Od dekad prace Eamesów zachwycają pięknem formy, ergonomią i świeżością designu.