Laboratorium światła Jacquesa Biny

Redakcja: Marta Kowalcyzk-Cichoń

Jest koniec lat 40. XX wieku, Jacques Biny – architekt wnętrz, absolwent prestiżowej École Nationale Supérieure des Arts Décoratifs w Paryżu – poszukuje lamp do swoich projektów. Wśród dominujących na rynku złoceń, abażurów i brązowych opraw oświetleniowych, Biny nie znajduje odpowiedniego oświetlenia, bierze więc sprawy w swoje ręce i zakłada Luminalite – laboratorium światła.

Nowa definicja światła

Po studiach w Paryżu Jacques Biny (1913 – 1976) wraca do rodzinnego miasta i pracuje jako dekorator wnętrz. Szybko okazuje się, że w Valence nie ma lamp pasujących do jego projektów. Tak powstają pierwsze modele oświetlenia, które szybko przynoszą Biny’emu sukces i skłaniają projektanta do powrotu do stolicy.

Koniec lat czterdziestych XX wieku był czasem niezwykłego postępu naukowego w zakresie badań nad oświetleniem. Projektanci fascynowali się adaptacją projektów lamp przemysłowych na potrzeby wnętrz domowych. Rynek był zdominowany przez brązowe oprawy oświetleniowe lub projekty w stylu lat czterdziestych, złocenia i abażury nie pasowały jednak do estetyki lat pięćdziesiątych. Biny decyduje się stworzyć Luminalite – własne studio projektowe i fabrykę oświetlenia.

“Luminalite staje się miejscem eksperymentów, poszukiwania nowej definicji światła. Biny projektuje i bez końca ulepsza swoje lampy. Tworzy modernistyczne oświetlenie, inspirowane ergonomią i prostotą lamp przemysłowych, jest zdeterminowany, aby zaprojektować oświetlenie idealne do przestrzeni i potrzeb użytkownika”.

Dyscyplina i pasja

W swoich projektach unika ozdobnych elementów, wybiera starannie złożoną, pokrytą lakierem blachę, zwykle w bieli lub czerni. Jego styl jest skromny, elegancki, a projekty powściągliwe i wyrafinowane, lekkie i praktyczne. W rezultacie w latach 60. i 70. Biny zbudował szereg technicznie zaawansowanych rozwiązań, często stosowanych w szpitalach.

“Projektant fascynuje się ergonomią i prostotą lamp przemysłowych – światłem, którego forma podporządkowana jest ściśle przestrzeni i funkcji”.

Prace Jacquesa Biny są szczególnie godne uwagi ze względu na ich praktyczny aspekt. Każdy projekt został stworzony z myślą o konkretnym miejscu w domu i jego funkcji we wnętrzu. Światło mogło być odbite, rozproszone lub punktowe. Biny grał z kątami i krawędziami, perforacjami, szczelinami i oślepiającym blaskiem. Czasami dodawał mosiężną tubę, zapięcie z brązu, płytę montażową z kontrastujących materiałów, szklaną kulę lub pasek z pleksiglasu. Kształty proponowane przez projektanta były proste, ale nie pozbawione wyobraźni.

Celem projektanta jest m.in. stworzenie lampy nocnej, która umożliwiałaby czytanie w łóżku, bez oślepiania osoby leżącej obok. Dzięki temu powstaje kilkadzisiąt eleganckich opraw naściennych, które ukazują nowe możiliwości lamp w sypialni. Jacques Biny do każdego projektu podchodzi z obsesyjną wręcz drobiazgowością i otwartością na eksperymenty, testuje nowoczesne materiały i rozwiązania: paski dyfuzyjne, pleksiglas, czy soczewki skupiające strumień światła.

Wydobyć esencję

Nie ma nic zbędnego w lampach Jacquesa Biny – każdy element wynika z funkcji, jaką ma pełnić.

“Każdy projekt poprzedzony był wnikliwą analizą potrzeb, tworzeniem prototypów i wariantów, które prowadziły do najlepszych rozwiązań. Nieskończenie subtelne różnice, które można zaobserwować w niektórych modelach, są przykładem żmudnego procesu, wytrwałości i pasji projektanta”.

Biny stworzył wyrafinowaną gamę “racjonalnych opraw oświetleniowych” dla domu przy wykorzystaniu najnowocześniejszych materiałów wówczas dostępnych. Pod jego ołówkiem formy postępowały i ulegały radykalizacji. Znakiem rozpoznawczym Jacquesa Biny był rygor i nieustanne dążenie do poprawy oświetlenia domów. Jacques Biny pracował przez prawie trzydzieści lat nad rozwijaniem swojej profesji, kwestionując funkcjonalność modeli, a także jakość światła które dawały, czasami aż do obsesji.

Oświecony Jacques Biny

Jacques Biny zaprojektował ponad 400 modeli lamp, był producentem lamp przemysłowych, współpracował z wybitnymi projektantami swoich czasów i to między innymi jego badaniom zawdzięczamy nowoczesną definicję oświetlenia.